Litwor, anżelika lub arcydzięgiel. To dwuroczna (lub trwała) roślina o rozgałęzionym korzeniu, dorastająca nawet do 3 metrów wysokości. Ma niewielki jasne żółto-zielone kwiatki zebrane w baldachy.
Dzięgiel jest rośliną uprawną, rzadko występuje dziko. Może zostać pomylony z dziko rosnącym dzięglem leśnym. Lubi miejsca wilgotne i żyzną glebę. W Polsce objęta jest częściową ochroną.
Surowcem leczniczym jest korzeń. Korzenie wykopuje się z rocznej rośliny jesienią. Z korzeniem podczas zbiorów należy obchodzić się ostrożnie, gdyż świeży sok może powodować podrażnienia i pęcherze na skórze.
Umyte i oczyszczone suszy się, przecina się wzdłuż i przechowuje w szczelnie zamkniętych puszkach. Suche korzenie są niestety narażone na działanie szkodników, dlatego warto sprawdzić, czy są przechowywane szczelnie.
Właściwości lecznicze korzenia arcydzięgla
Olejek lotny i zawarte w nim terpeny (cymen, felandren) oraz kwasy organiczne i flawonoidy działają:
- Łagodząco na układ trawienny
- Wiatropędnie
- Uspokajająco
Stosowany zewnętrznie ma słabe działanie przeciwbólowe.
Kiedy stosować arcydzięgiel?
- W stanach wyczeprania nerwowego
- Wnadmiernej pobudliwości
- W bezsenności
- Przy bólach głowy
- W osłabieniu i zaburzeniach wieku podeszłego
- W zaburzeniach przewodu pokarmowego - pobudza wydzielanie soku żołądkowego
- Przy zaparciach i biegunkach
- Przy schorzeniach wątroby i woreczka żółciowego
- U dzieci i młodzieży może być podawany w przypadkach braku apetytu o podłożu nerwowym.
Jak stosować arcydzięgiel?
Odwar. Łyżkę suszonego korzenia gotować przez 20 minut. Po odcedzeniu pić przed posiłkami pół szklanki, aby pobudzić żołądek, a po posiłkach, aby ułatwić trawienie i łagodzić gazy. Dla lepszego efektu, warto łączyć korzeń anżeliki wraz z nasionami koperku i kminku.
Przed snem odwar będzie mieć działanie uspokajające.
Olejek dzięglowy lub wyciąg spirytusowy można wcierać w skórę w przypadku bólów mięśniowych. Ma słabe, miejscowe działanie znieczulające.
A to ciekawe...
Młode listki arcydzięgla używane były jak zamiennik sałaty. Młode ogonki liściowe „anżelika” używane były do dekoracji ciast i wypieków, korzenie służyły do wyrobu nalewek, a z łodyg przyrządzano konfitury.